Budowa domu na torfie

Torf jest gruntem niebudowlanym, który nie nadaje się jako punkt podparcia dla fundamentów budynku. Budowa domu na torfie jest możliwa, ale w momencie kiedy zastosujemy fundamenty pośrednie, przechodzące przez warstwę torfu i opierające się o bardziej wytrzymałe podłoże mineralne. Więcej na ten temat w poniższym tekście.

Dlaczego torf nie nadaje się pod budowę domu

Dzisiejsza technologia budowlana pozwala wzmocnić niekorzystne podłoże gruntowe, nawet torfy. Przykładem może być zabieg wstępnego obciążenia gruntów organicznych wraz z zainstalowaniem drenów, mających na celu przyspieszenie przepływu wody wypieranej z porów gruntowych. Tego typu zabiegi są długotrwałe i kosztowne, przez co nie mają sensu w przypadku mniejszych inwestycji.

Zgodnie z nieobowiązującą już normą PN-86/B-02480, grunty organiczne (w tym torfy) są to utwory, w których zawartość substancji organicznej przekracza 2%. Torfy posiadają w swoim składzie >30% substancji organicznej. Są klasyfikowane jako skały osadowe powstałe ze szczątków rozkładających się roślin.

Dlaczego substancja organiczna zawarta w torfach z punktu widzenia budownictwa stanowi poważny problem? Ponieważ powoduje ona, że grunty tj. torfy, charakteryzują się dużą ściśliwością nawet pod stosunkowo niewielkim obciążeniem oraz małą odpornością na ścinanie. Czyli łatwo mogą ulec odkształceniom, powodując tym samym utratę stabilności budynku, który został na nich postawiony.

Czego najczęstszym efektem jest nadmierne osiadanie budynku oraz wynikające z tego uszkodzenia, widoczne w postaci popękanych ścian, czy odspajających się posadzek i stropów. Ponadto struktura gruntów organicznych jest nieuporządkowana, przez co trudno przewidzieć jak tego typu grunty będą się zachowywać pod obciążeniem na przestrzeni czasu.

Wizja lokalna oraz badania geotechniczne działki

Jeżeli jeszcze nie kupiłeś danej działki to pamiętaj, że bardzo ważną kwestią jest wizja lokalna. Lokalizacja działki, szata roślinna jaka znajduje się w okolicy, ukształtowanie terenu lub znajdujące się nieopodal cieki lub zbiorniki wodne, mogą świadczyć o sporym prawdopodobieństwie występowania w podłożu torfów lub innych gruntów organicznych.

Na obszarach nizinnych, gdzie często utrzymuje się woda, również istnieje większe ryzyko, że możemy trafić na działkę posiadającą w podłożu grunty organiczne. Pamiętajmy, że wstępne oględziny terenowe są bardzo przydatne, ale nie zawsze pokrywają się z rzeczywistością.

Czasami działka wyglądająca na pierwszy rzut oka “normalnie”, może skrywać pod powierzchnią grunty organiczne, nasypy niekontrolowane lub nawet przez kogoś zakopane różnej maści odpady. Wniosek z tego jest taki, że jeżeli chcemy zainwestować nasze oszczędności, to zawsze trzeba mieć stuprocentową pewność odnośnie upatrzonej działki.

Dlatego przed zakupem jedną z najważniejszych rzeczy do zrobienia oprócz sprawdzenia działki od strony prawnej jest ustalenie jakie grunty znajdują się w jej podłożu. W tym celu należy zlecić wstępne badania geotechniczne. Najczęściej są to tylko odwierty, aby sprawdzić czy nie ma ww. problematycznych gruntów.

Budowa domu na torfie – jak to zrobić

Jeżeli już wiemy, że na działce znajduje się warstwa torfu to przede wszystkim musimy ustalić do jakiej głębokości sięga. W sytuacji kiedy jest to warstwa o niewielkiej miąższości, przeważnie można ją usunąć z wykopu, a ewentualne ubytki gruntu uzupełnić piaskiem. Czasami w takich sytuacjach problem stanowi wysokie zwierciadło wód gruntowych.

Jeżeli mamy np. torfy i płytko występujące wody gruntowe, to przed rozpoczęciem prac ziemnych będzie konieczne obniżenie zwierciadła wody poniżej dna projektowanego wykopu. Profilaktycznie poziom wody powinien znajdować się co najmniej 0,5 m pod dnem wykopu. Głębokość ta stanowi zabezpieczenie przed sytuacjami, w których doszłoby do intensywnych opadów deszczu i zalania wykopu.

Niestety czasami torf sięga znacznie głębiej, nawet do głębokości kilku metrów. W takiej sytuacji pozostaje wykonanie fundamentów pośrednich, najczęściej w formie pali fundamentowych.

Pale fundamentowe, skuteczny sposób budowy domu na torfie

Na podstawie wykonanej dokumentacji geotechnicznej projektant odpowiedzialny za fundamenty dobiera ich rodzaj oraz parametry. W tym celu oblicza się stany graniczne podłoża dla projektowanej budowli. Ponadto, na podstawie informacji dotyczących parametrów podłoża gruntowego w miejscu gdzie ma powstać budynek, wykonuje się analizę obliczeniową projektowanych pali.

Analiza ta ma na celu ustalenie sił oddziałujących w obrębie zaprojektowanego pala, a także określenie nośności fundamentu. Podczas tego typu obliczeń uwzględnia się także ewentualne przemieszczenie fundamentu na skutek obciążenia wywieranego przez budynek.

Ustalenia wynikające z ww. analizy pozwalają na dobranie odpowiedniej technologii palowania oraz parametrów projektowanych fundamentów palowych. Można wyróżnić kilkanaście rodzajów technologii w jakich wykonuje się pale fundamentowe. Każda z tych technologii ma swoje wady i zalety.

Głównie brana pod uwagę jest wytrzymałość pali wykonanych w odpowiedni sposób, która w przypadku niewielkich inwestycji tj. domy jednorodzinne traci na znaczeniu. Najczęściej stosowanym rodzajem pali fundamentowych w Polsce są pale wykonywane metodą CFA oraz pale prefabrykowane, wykorzystywane głównie pod większe inwestycje.

Pale fundamentowe CFA oraz prefabrykowane

Pale CFA wykonuje się za pomocą świdra ciągłego, bezpośrednio w gruncie. Świder wwierca się w podłoże gruntowe przez warstwę gruntów niebudowlanych np. torfów, do głębokości, na której pal ma być posadowiony. W momencie kiedy świder osiągnie zamierzoną głębokość zaczyna być wyciągany. Podczas wyciągania przewodem wiertniczym jest wtłaczany do środka odwiertu beton pod ciśnieniem.

Po wyciągnięciu świdra i zalaniu otworu betonem, wprowadza się zbrojenie. Najczęściej w tym celu używa się specjalnego wibratora, który dzięki wibracją dodatkowo zagęszcza beton.

Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku pali prefabrykowanych. Wykonuje się je w zakładach prefabrykacji, a następnie przetransportowuje w całości lub częściach na plac budowy. Pale mogą również zostać wykonane bezpośrednio na placu budowy w specjalnie przygotowanych do tego formach.

Transport pali z zakładu prefabrykacji nie stanowi dużego problemu ponieważ pale mogą zostać podzielone na części, a następnie połączone podczas ich wprowadzania do gruntu. Łączenie poszczególnych części pala stanowią specjalnie przygotowane sworznie. Proces pogrążania pali prefabrykowanych w gruncie odbywa się za pomocą kafarów spalinowych.

Reasumując, budowa domu na torfach jest możliwa, jednak może być bardzo kosztowna. Jeżeli grunty organiczne w postaci torfów, gytii lub inne grunty niebudowlane, będą sięgać do znacznych głębokości, pozostaje poszukać innej lokalizacji na dom lub zainwestować w pale fundamentowe.